
Onder daken en in spouwmuren van woningen leven allerlei kleine vogels en vleermuizen, vaak zonder dat u dat weet. Bij het isoleren van de spouwmuur overleven deze dieren het vaak niet én verdwijnen hun verblijfplaatsen. Maar isolatie is hard nodig om energie te besparen. Natuurvriendelijk isoleren combineert de zorg voor beschermde diersoorten en verduurzaming van woningen.
Sinds de uitspraak van de Raad van State op 2 augustus 2023 is natuurvriendelijk isoleren in Nederland verplicht, volgens de Wet natuurbescherming. Dit betekent dat woningeigenaren en isolatiebedrijven een zorgplicht hebben voor beschermde diersoorten, zoals vleermuizen.
De ‘handreiking natuurvriendelijk isoleren’ en de ‘kamerbrief natuurvriendelijk isoleren’ geven richtlijnen en uitleg over hoe aan deze verplichtingen kan worden voldaan, waarbij de nadruk ligt op het zorgvuldig omgaan met beschermde diersoorten tijdens isolatiewerkzaamheden.
In mei 2024 hebben de ministeries van BZK en LNV, het IPO en de VNG afspraken gemaakt over landelijke aanpak natuurvriendelijk isoleren. Dit betekent dat particuliere woningeigenaren per direct natuurvriendelijk mogen isoleren. Natuurvriendelijk Isoleren (NVI) mag door de woningeigenaar toegepast worden zónder voorafgaand ecologisch onderzoek en zónder het aanvragen van een omgevingsvergunning. Het enige wat woningeigenaren hoeven te doen is een isolatiebedrijf inschakelen dat natuurvriendelijk isoleert. DUBOTHERM is een gecertificeerd natuurvriendelijk isolatiebedrijf.
Hoe werkt natuurvriendelijk isoleren?
1. Natuurvrij maken
Het isolatiebedrijf geeft vóór de isolatie vogels en vleermuizen de kans om uit uw woning te vertrekken. De isolatiespecialist maakt hierbij de openingen onder de dakrand dicht of plaatst flappen voor openingen in de spouwmuur. De vogels en vleermuizen kunnen dan nog wel naar buiten vliegen, maar niet meer terug naar binnen. Dit gebeurt minimaal enkele dagen voor het isoleren. Bij natuurvriendelijk isoleren kan het hele jaar door worden geïsoleerd, als de vogels of vleermuizen vooraf vertrokken zijn. Het isolatiebedrijf houdt bij het natuurvrij maken rekening met het broedseizoen van vogels en met de winterrust van vleermuizen.
2. Isoleren + andere verblijfplaats
Daarna komt het isolatiebedrijf nog een keer langs om uw woning te isoleren. Daarbij zorgt het bedrijf ervoor dat voldoende plekken beschikbaar blijven voor de dieren. De verblijfplaatsen worden zoveel mogelijk onzichtbaar in de spouw weggewerkt. Uiteraard zonder dat u inlevert op het comfort van isolatie.
3. Melding
Om van deze nieuwe werkwijze gebruik te mogen maken, moet het isolatiebedrijf de woning registreren in een speciale applicatie. Alle gemeenten in Nederland hebben toegang tot deze applicatie. Door de melding kan een vinger aan de pols worden gehouden over het aantal woningen dat deelneemt en wat de effecten op de beschermde diersoorten zijn. Dat hebben ministeries, provincies en gemeenten afgesproken in regels die ze hebben opgesteld voor het natuurvriendelijk isoleren.
Uw woning isoleren?
Verduurzaam uw woning met Dubotherm!
Natuurkalender
Bij natuurvriendelijk isoleren kan het hele jaar door worden geïsoleerd, als de woning vooraf ‘natuurvrij’ is gemaakt. Dat wil zeggen dat de vogels of vleermuizen vooraf vertrokken zijn uit de spouw of onder het dak. Isolatiebedrijven mogen de woning niet het gehele jaar door natuurvrij maken, daarbij werken ze volgens de natuurkalender:
Het isolatiebedrijf mag tijdens de winterrust wel het natuurvrij maken voorbereiden (flappen ophangen), maar niet isoleren.
Tijdens de kraamperiode van de vleermuis en het broedseizoen van vogels mag het isolatiebedrijf niet natuurvrij maken.
Plan uw isolatie op tijd
Het is daarom belangrijk om tijdig een afspraak te maken. Als uw woning vóór 1 april of vóór 1 november natuurvrij is gemaakt, mag er ook in het voorjaar en/of winter geïsoleerd worden. Het vraagt een iets andere manier van plannen, maar de isolatie kan dan wel gewoon doorgaan. Uw isolatiebedrijf kan u daarover adviseren.

Op de natuurkalender van de vleermuis zijn er twee belangrijke periodes: De winterrust (een soort winterslaap) en de kraamperiode. Met deze periodes moet rekening gehouden worden als u uw spouwmuren of dak wilt laten isoleren.
1. Winterperiode
Tussen 1 november en 1 maart zijn vleermuizen niet actief. Veel vleermuizen verblijven stilletjes in de spouwmuur en vliegen heel zelden uit om eten te zoeken. Het is in deze periode niet toegestaan spouwmuren te isoleren als de muren VOOR de winterslaap niet natuurvrij gemaakt zijn. Aanwezige vleermuizen in de spouwmuren worden dan namelijk mee-geïsoleerd en gedood. Het isoleren van de spouwmuren in de winter kan dus alleen als de muren voor 1 november natuurvrij gemaakt zijn. Het nemen van voorbereidende maatregelen voor het natuurvrij maken van de woning mag in deze periode wel.
2. Kraamperiode en broedseizoen
De kraamtijd van de vleermuis is ongeveer van 1 april t/m 1 augustus. Ook in deze periode kun je niet zomaar isoleren. Isoleren is alleen mogelijk als de spouwmuur vóór de kraamtijd natuurvrij gemaakt is, zodat er geen vleermuizen aan het kramen zijn.
Het natuurvrij maken van de spouwmuren is ín de kraamtijd niet toegestaan. De moedervleermuismuis verlaat in deze periode regelmatig de spouwmuur om eten te zoeken voor haar kind. Als je in deze periode exclusion flaps zou plaatsen, zou ze niet meer terug kunnen keren in de spouw, waardoor ze haar jong niet meer kan voeden en het sterft. Het isoleren van de spouwmuren in de kraamtijd kan dus alleen als de muren voor 1 april natuurvrij gemaakt zijn. Anders moet u wachten tot 1 augustus.